Bir ülkenin en büyük serveti, birlik ve bütünlüğünü sağlayan sosyal sermayesidir. Zaviyeler, bu bütünlüğün sağlanmasına tarihte hizmet etmiş önemli vakıf kurumlardır.

Bu çalışma, ağırlıklı olarak 15-17. yüzyıllar arasında Karadeniz’de kurulan zaviyeler ele alınmıştır. Bunların önemli bir kısmı Ahi, bir kısmı Bektaşî; daha az bir kısmı da Rufâî, Mevlevî zaviyeleridir. Dini temayülü belirlenemeyen bazı zaviyeler de bu kapsamda ele alınmıştır. İlerleyen yüzyıllarda bölgede görülen çeşitli tarikatlara mensup oluşumlar, ayrı bir çalışmanın konusu olduğu için kapsam dışı bırakılmıştır. Böylece fetih ve ilk iskân döneminin sosyal hayatına ait inanç iklimini besleyen unsurlar, daha sonra savaş ve göçlerle oluşan harici dinamiklerden ayrı tutularak ele alınmaya çalışılmıştır. Arşivler taranarak geniş bir alanda uzun süredir yapılan bu çalışmanın temel hedefi, geçmiş ile gelecek arasında, sağlam köprüler kurmaktır. Elde edilen neticenin ilim âleminin hizmetine sunulması, tarafımıza lütfedilmiş bir fırsat olarak kabul edilmiştir.