登入選單
返回Google圖書搜尋
Ulus devlet modernleşmesinin taşraya yansıması Tunceli’de kurulan halkevleri ve halkodaları (19371951)
註釋

Halkevleri, CHP’nin yurt genelinde açtığı çağdaşlaşma ve

modernleşme çabalarının ulusa yayılmasını hedefleye bir projedir.

Bu proje İttihat ve Terakki’nin Türk Ocakları’nın yerine

kurulmuştur. Bununla birlikte “Türk Ocakları’nın birebir aynısıdır

demek de yanlış olur. Çünkü bu proje için Avrupa ve

Rusya’daki halk eğitim merkezlerinden de ilham alınmıştır.

Bu projenin hedef kitlesi öğrenim çağını aşmış geniş halk kitleleriydi.

Dönem itibarıyla ülkenin %75’i kırsalda yaşadığı için

de köylü nüfustu denebilir. Bununla birlikte ülkenin önemli

kent merkezlerinde açılan büyük halkevleri de kentli nüfusa

hitap edecek çalışmalarda bulunmuştur. Halkevleri, Osmanlı

Devleti’nin yıkılmasından sonra Osmanlı’nın imparatorluk

yapısından ulus-devlet yapısına evrilen Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu

modern devlet yapısına modern millet yaratma gayretinin

somut bir vasıtasıdır. Halkevleri bu misyonlarından ötürü

çok yönlü bir eğitim ve kültür kurumu hüviyetine sahiptir.

Dönemin Millî Eğitim Bakanlığı, Türk Dil Kurumu, Türk

Tarih Kurumu gibi resmi kurum ve kuruluşlar da halkevleri ile

uyum içinde çalışarak halkevlerinin toplumu modernleştirme

gayretine katkıda bulunmuşlardı. İlk olarak 19 Şubat 1932’de

14 ilde açılan halkevleri toplamda 478’e ulaşmıştır. Halkevlerinin

açılamadığı küçük yerleşim birimlerinde ise halkevlerinin

bir nüvesi olarak halkodaları 1940 yılından itibaren açılmaya

başlamıştır. Halkodalarının sayısı da kapatıldıkları yıl olan

1951 yılı itibarıyla yurt genelinde 4322’ye kadar yükselmiştir.

Halkevleri topluma dil, edebiyat, tarih, köycülük, mesleki ve

teknik kurslar gibi alanlarda eğitici ve öğretici rol oynamıştır.

Halkevleri kursları teorik bilginin uygulamaya dönüşümün

sağlamıştır. Bu kurslarda yetişen insanların bir kısmı yeni

meslekler edinerek aile bütçelerine katkıda bulunmaya başlamıştır.

Halkevleri faaliyetleri Tunceli genelinde 3 halkevi ve 55

halkodası ile devam etmiştir. Pertek, Hozat ve Pülümür ilçelerinde

birer halkevi, diğer ilçeler, nahiyeler ve büyük köylerde

de halkodaları kurulmuştur. Çalışmamızda bu halkevleri ve

halkodalarının faaliyetlerinin tespit edilen kısımları ele alınmıştır.

Bu çalışma ilk olarak Cumhuriyet Dönemi’nde Tunceli

(1940-1970) isimli doktora tezinde ele alınmıştır. Daha sonra

Tunceli’de Açılan Halkevleri ve Halkodaları (1937-1951) isimli

makale ile yayınlanmıştır. Ancak bu çalışmalar sosyal bilimlerle

ilgili çalışma yapan sınırlı sayıda akademisyen tarafından

görüldüğü için halkın da Tunceli’de açılmış olan halkevlerini

tanıması adına çalışmayı kitaplaştırmayı istedik. Elinizdeki

kitap CHP belgelerine göre Tunceli’deki halkevleri ve halkodalarının

ne gibi faaliyetlerde bulunduğunu ayrıntılarıyla ortaya

koyan tek kitap olacaktır. Bununla birlikte çalışmanın eksik

kalan en büyük yanı çalışmanın konusunu oluşturan dönemde

Tunceli’de yerel gazetenin olmayışı ve Tunceli’deki halkevlerinin

halkevi dergisi yayınlamamış olmasıdır. Bu eksiklikten

dolayı çalışmanın omurgasını CHP belgeleri oluşturmuştur.