İSMAİL BEŞİKCİ VAKFI YAYINLARI

Kürt Tarihi Dergisi

SAYI: 46 TARİH: Ekim-Kasım-Aralık 2021

ISSN: 2147-2491 

E-ISSN: 2718-0212

YAYIN TÜRÜ: Yerel Süreli Yayın

TEL: +90212 245 81 43 - GSM: +90 541 391 81 49

WEB: www.kurttarihidergisi.com

E-MAİL: kurttarihi2017@gmail.com 

***

Seyahatnamelerin Kürdistan’ın toplumsal yapısının, kültürünün ve tarihinin bilinmesine, anlaşılmasına yaptığı katkı malum. İbn Battuta’dan Evliya’ya, yolu Kürdistan’dan geçen seyyahlar Kürtlere ve Kürdistan’a dair önemli bilgiler, kıymetli gözlemler aktarır. Kürt Tarihi’nin bu sayısında çoktandır yapmak istediğimiz bir şeyi nihayet yapabildik ve yolu Kürdistan’dan geçen seyyahların seyahatnamelerini konu edinen bir dosya hazırladık. 

Dosyanın açılış yazısında Ercan Çağlayan Batılı seyyahların çalışmalarında Zazalara bakıyor. İlgili çok sayıda kaynağı gözden geçiren Çağlayan’ın uyarısı yerinde: Bu çalışmaların pek çoğu oryantalistlerce yapılmış çalışmalar; dolayısıyla belli bir ihtiyatla okunmalarında fayda var. Serhad Hozan’ın çalışması ise İngiltere’nin Erzurum konsolosu James Brant’ın 1838 Yazında Kürdistan başlıklı seyahatnamesini ele alıyor. Hozan, Kürtlere ve Kürdistan’a dair pek çok kıymetli bilgiyi aktaran çalışmanın Kürtler arasında milli ve siyasi birlik noksanlığına işaret ettiğine dikkat çekiyor. Yakın zamanda farklı mecralarda yazdığı kitap incelemeleriyle Kürt çalışmaları alanından çokça kitabın bilinmesine vesile olan Vahap Coşkun da William Hupert Hay’ın meşhur Kürdistan’da İki Yıl kitabı hakkında bu güzel çalışmanın inceliklerine sadık bir yazı kaleme aldı. 

Dosyada 19. yüzyıl seyahatnamelerinde Kürt kadınlarının nasıl ‘göründüğü’ hakkında da bir yazı var. İbrahim Tarduş’un “19. yüzyıl İngiliz seyyahlarının gözüyle Kürt kadını” yazısı hem bu çalışmalarda Kürt kadınlarına dair aktarılanlar hem de bizzat bu çalışmalar hakkında önemli değerlendirmeler içeriyor. Şermin Özel de çok bilinen Binbaşı Noel Günlüğü üzerine yazdı. Noel’in bir Kürt devleti fikrini etüt etmek üzere yaptığı bu çok bilinen seyahat, dönemin Kürdistanı ve Kürt siyaseti hakkında önemli ayrıntılar içeriyor. Dosyada bir de Kürtçe yazı yer alıyor. Mehmet Emin Purçak’ın “Di Seyahatnameya Horatio Southgate de Kurd û Kurdistan” başlıklı çalışması ABD’li rahip ve seyyah Horatio Southgate’in İngilizce yayımlanmış iki ciltlik eserini konu ediniyor. Dosya Şeyhmus Bingül’ün İngiliz vatandaşlığına geçen Musullu bir Keldani olan Hormuzd Rassam’ın 1897’de kaleme aldığı seyahat notlarıyla ilgili çalışmasıyla kapanıyor. Notları, Kürdistan’ın önemlice bir kısmını ziyaret eden Rassam’ın Kürtler hakkında duyduklarıyla görüp tanıklık ettikleri arasında önemli farklar olduğunu gösteriyor. 

Geçen yaz iki önemli Kürt şahsiyeti, Nadir Nadirov ve Kinyaz İbrahim Mirzoyev’i kaybettik. Ahmet Özer şahsen de tanıdığı Nadirov ve Mirzoyev’e güzel bir yazıyla veda ediyor.