Bu el kitabı, Avrupa Konseyi’nin “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Sisteminin Desteklenmesi” konusunda, Anayasa Mahkemesi’nin yararlanıcı kurum olduğu, Yargıtay, Danıştay, Adalet Bakanlığı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu, Türkiye Barolar Birliği ve Adalet Akademisi’nin ise paydaş olduğu ortak proje kapsamında kaleme alınmıştır. Kitabın yazılma amacı öncelikle, Proje kapsamında yapılacak eğitimlerde Doç. Dr. Ece Göztepe koordinatörlüğünde hazırlanan “kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı”na ilişkin modüllerde, eğiticilerin ve katılımcıların konuyla ilgili bilgi sahibi olmasıydı. Bunun yanında, uygulamacıların, özellikle ceza muhakemesi süreçlerinde karşılaştıkları olaylarda İnsan Hakları Mahkemesi’nin ve Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) yaklaşımlarını bilmeleri ve bu bağlamdaki güncel içtihatları somut olaya uygulayabilmeleri için güncel bir akademik kaynak üretme gibi bir amaç da taşındı. Ele alınan konuda eğer Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararlar mevcutsa o kararların ön plana çıkartılması -projenin amacı ve kitabın okuyucu kitlesi dikkate alınarak- daha yerinde görüldü.
Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, oldukça kapsamlı bir haktır. Bu hak, kapsamlı olmasının yanında, doktrinde “Sözleşme sisteminde kaleme alınan haklar içinde en karmaşık ve anlaşılması güç şekilde formüle edilmiş hak” olarak da ifade edilmektedir. Bu denli kapsamlı ve karmaşık nitelikteki bir hakkı, bir “el kitabı”nda açıklamak çok kolay değildir. Proje kapsamında yazılacak el kitapları için sayfa sayısı konusunda bir üst sınır konduğu için bu zorluk, daha da derinleşmiştir. Kitapta, bu zorluğu aşmak adına, ceza muhakemesi süreçlerine odaklanmak, Türkiye ile ilgili kararları öne çıkartmak ve kararlara yönelik eleştiriler ile konuyla ilgili doktrin tartışmalarını olabildiğince asgari seviyede tutmak tercih edilmiştir. Konuyla ilgili okunan ve derlenen çok sayıda karar ve bu kararlara yönelik analizler, gelecekte basılabilecek daha kapsamlı bir kitaba bırakılmıştır. Ne var ki mevcut hâliyle dahi kitap, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına ilişkin İnsan Hakları Mahkemesi’nin öne çıkan kararları ile Anayasa Mahkemesi’nin ilke kararlarının tamamını içermektedir. Dolayısıyla uygulayıcının kısa vadeli taleplerini karşılayabilecek düzeydedir.
Şimdi, bu genel açıklamalardan sonra kitabın yazılış sürecinde katkı sunan kişilere teşekkürlerimi sunabilirim. Öncelikle insan hakları alanında kaleme aldığım her çalışmada olduğu gibi bu çalışmada da değerli hocam Prof. Dr. Osman Doğru ile yaptığımız uzun sohbetlerin izleri vardır. Kendisine her zamanki gibi teşekkür ediyorum ve yine her zamanki gibi az kalıyor.
Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, anayasa hukukunun ceza hukuku alanıyla da ilgili olan ve uygulamacıların dinamizmini bünyesinde barındıran haklardan biridir. Bu nedenle de kitabı yazarken ceza hukuku alanında çalışan veya bizzat anılan mahkemelerde raportör olarak görev alan arkadaşlarımla da iletişim halinde oldum. Bu bakımdan öncelikle, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi raportörü olan değerli dostum Gökçe Türkyılmaz’a ve Anayasa Mahkemesi’ne yapılan kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ile ilgili başvuruların raportörü Aydın Şimşek’e kıymetli katkıları için teşekkür ediyorum. Ceza hukuku alanında ise Ankara Üniversitesi’nden Dr. Fahri Gökçen Taner’e, Bilgi Üniversitesi’nden Aras Türay’a, kurdukları diyalogdan dolayı teşekkür ediyorum. Kitabın redaksiyonu ve imlâsı konularında ise Seda Özkan’a özellikle minne arım.
Üçüncü olarak, bu projede çok yakın dostluklar kazandığımı söylemeliyim. Kitabın yazım sürecinde sıcaklıklarını hep hisse iğim ve kalıcı dostlarıma dönüşen değerli proje yöneticimiz Yücel Erduran’a, kıdemli proje sorumlumuz Ezgi Koçak’a ve dil asistanımız Deniz Bıyıklı’ya samimiyetleri, sabırları ve insani iletişim biçimlerinden dolayı teşekkürlerimi iletmek isterim.
Son olarak, kitapta yazılanların Konsey’i ve AYM’yi bağlamadığını, sorumluluğunun sadece benim üzerimde olduğunu ise etik bir yükümlülük olarak vurgulamalıyım.
Kitabın, Türkiye uygulamasına ve öğretisine katkı sunmasını dilerim. Tolga Şirin
