Tematem niniejszej książki jest kontekst kultury i bezpieczeństwa, ujmowany w dwóch różnych aspektach podmiotowych - narodowym i międzynarodowym. Spojrzenie na te relacje przez pryzmat czynników kulturowych - musi uwzględniać oba te wymiary, na tyle jednak, na ile bezpieczeństwo narodowe związane jest z bezpieczeństwem międzynarodowym. A to oznacza, że czasem jest to problematyka, która daje się wyraźnie rozdzielić, czasem zaś podział będzie sztuczny, trudny do wyodrębnienia. Jest to specyfika bezpieczeństwa w czasach współczesnych. Dziś większym zagrożeniem wydają się bardziej konflikty wewnętrzne, najczęściej właśnie kulturowo-etniczne, rozlewające się na zewnątrz1, niż typowe konflikty między państwami, związane z agresją jednego państwa na drugie.
Mimo to autor podjął taką próbę, dokonując podziału materiału na kulturowe czynniki bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, mając świadomość zarówno celowości, jak i sztuczności takiego zabiegu. Podziały i różnice kulturowe są bowiem czynnikiem, który wyróżnia narody i grupy etniczne, z drugiej jednak strony przepływy zjawisk i czynników kulturowych przypomi nają niekiedy magmę, gdyż w warunkach otwarcia na świat nie da się zatrzy mać ich potoku i ograniczyć do jakiegoś fragmentu. A to ma - jak i cały proces globalizacja który przyspiesza te zjawiska - strony zarówno pozytywne, jak i negatywne, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa. Globalizacja, dla której sfe ra zjawisk kulturowych jest jednym z głównych obszarów dyfuzji, powoduje, że globalizują się zarówno zagrożenia płynące z tego obszaru, jak i konieczność ich zwalczania, co możliwe jest często jedynie w oparciu o szerokie międzynarodo we porozumienie.
Obecnie prawie każda strategia bezpieczeństwa narodowego poszczególnych państw, a także strategie organizacji bezpieczeństwa zbiorowego rozpoczynają się albo od wyliczenia zagrożeń o podłożu kulturowym, albo umieszczone są one na miejscu głównym. Są to przede wszystkim takie zagrożenia, jak: konflikty etniczne, religijne, kulturowe i rasowe, niekiedy o podłożu historycznym, zjawiska migracji i wielokulturowości, terroryzm międzynarodowy, którego źródłem są wymienione problemy oraz inne zagrożenia asymetryczne. Źródło wielu z nich tkwi przede wszystkim w kulturze.