Zofiofobia – ostatni zabobon? > Filip Kobiela

Sukcesy oświaty w walce z ciemnotą i przesądem okazały się znaczące: dziś nie wkłada się już pacjentów do pieca na kilka zdrowasiek. Jest jednak pewien wyjątek: czy to pod strzechami, czy to pod dachami apartamentowców na równi kwitnie ostatni zabobon, któremu na imię zofiofobia. Odmawia ona filozofii statusu nauki, spychając ją na obrzeża racjonalnego, metodycznego poznania.

Jak zostać obrońcą nauki > Sven Ove Hansson

Idea, że prawdy o faktach mogą być różne dla różnych ludzi, mogłaby się wydawać intrygującą zabawą intelektualną. Ale jeśli przyjmiemy ją na poważnie, staje się niebezpiecznym wzorcem myślenia, który nie pozwala nam współpracować.

Fragment z klasyka

Jakie są granice racjonalności? > Jacek Poznański

Racjonalność to własność, która jest dla nas, ludzi, bardzo ważną pozytywną wartością. Chcemy być uważani za racjonalnych, to nas nobilituje. Zarzut irracjonalności to zniewaga. Czy jednak istnieje tylko jedna racjonalność? Czy możemy być absolutnie racjonalni? A jeśli nie, to kiedy racjonalność przechodzi w nieracjonalność? W końcu: gdzie leżą granice racjonalności?

Homeopatia nie spełnia standardów racjonalności > Kevin R. Smith

Homeopatia jest formą medycyny komplementarnej i alternatywnej (ang. complementary and alternative medicine, CAM). Podstawy tej metody są całkowicie niewiarygodne i stoją w sprzeczności z jakąkolwiek koncepcją racjonalności. Nic dziwnego, że jeśli weźmie się pod uwagę irracjonalność jej podstaw, brakuje przekonujących dowodów na skuteczność homeopatii pomimo przeprowadzenia badań klinicznych. Niemniej jednak homeopatia jest popularna wśród wielu laików i znacznej liczby przedstawicieli zawodów medycznych, co świadczy o ich ignorancji lub irracjonalności.

Doświadczenie mistyczne: poznanie i zbawienie? > Krzysztof Stachewicz

Poznanie racjonalne, szczególnie w rozumieniu scjentystycznym, daje zasadne poczucie uprawomocnienia i uwierzytelnienia wiedzy. Już jednak Arystoteles zauważył, że różne przedmioty poznania muszą być badane odmiennymi metodami. Mistyczna droga ku odkryciu prawdziwej rzeczywistości jawi się jako ekstremalna ścieżka poznawcza z punktu widzenia tak procedur racjonalności, jak celu poznania, którym jest tu wyzwolenie (ma bowiem dotrzeć do arché świata).

O racjonalności irracjonalizmu. Przypadek spirytyzmu > Anna Mikołejko

Utarło się przekonanie, że odpowiedzią na racjonalizm XIX w. – dążący bezwzględnie do empirycznej i rozumnej weryfikacji głoszonych tez – stały się nurty okultystyczne, w tym spirytyzm, w których widziano przenikniętą irracjonalnością reakcję na pozytywizm. Spirytyści tymczasem starali się dowieść możliwości kontaktów z zaświatami, wskazując na zjawiska obserwowane podczas seansów, a więc – jak twierdzili – w sposób racjonalny, bo empirycznie potwierdzony. Postulowano, by – w imię racjonalności właśnie – podjąć badania tych zjawisk. Ostatecznie zatem to wiara w istnienie świata pozagrobowego, towarzysząca człowiekowi od stuleci, szukała dla siebie pełnoprawnego uzasadnienia, a więc zgodnego z racjonalnym paradygmatem nauki drugiej połowy XIX w.

Jeśli chodzi o doczesność, nie mamy lepszej alternatywy niż przyjęcie naukowego obrazu świata > Wywiad z Wojciechem Sadym, jednym z najwybitniejszych polskich filozofów nauki

Narzędzia filozofa

Eksperyment myślowy: Racja ostateczna > Artur Szutta

Kurs logiki #20. Nieważne, co kto powiedział; ważne, co chciał przekazać > Krzysztof A.Wieczorek 

Greka i łacina z wielkimi klasykami: Granice racjonalności > Krzysztof Bielawski 

Zaiste, życie mi miłe i nie zamierzam na szwank go narażać, podejmując wobec filozoficznej publiczności wielkie pytanie o racjonalność i jej granice, zwłaszcza że osobiście jedno i drugie postrzegam wyjątkowo nieostro. Za punkt wspólny z filozofami upatrzę sobie natomiast Arystotelesowe zdziwienie, podziw dla słowa i języka, które stały się instrumentem rozumu i znalazły drogę do oddziaływania na ludzi (Vernant 1996, s. 14–15).

Filozofia nauki

Krótka historia atomu: Dialog 6. Jak zbudowane są atomy? > Andrzej Łukasik

W 12 odcinkach

Kurs ontologii: #7. Relacje > Arkadiusz Chrudzimski

Filozofia w literaturze

Faust i odwieczny problem ludzkiego niespełnienia > Natasza Szutta

Filozofia w filmie

Doktor Freud > Piotr Lipski

Felieton

Nauka i sport > Jan Woleński

Co z głowy, co z kapelusza > Adam Grobler

Sztuka niepewności > Robert Piłat

Robotnicy w fabrykach wiedzy > Jacek Jaśtal

Satyra

(MMXXIV) Sermo de spe Piotra z Krakowa > Piotr Bartula

Filozofia w szkole

Czy istnieje magia? > Dorota Monkiewicz

Z półki filozofa…

Pisma po walce? > Jan Kłos 

Nauka vs naturalizm > Piotr Biłgorajski

Gdzie na studia filozoficzne? Dodatek maturalny 2024

Filozofia z przymrużeniem oka