Coğrafî özellikleri ile seçilen Kafkasya, yerleştiği konum itibarıyla etnik, sosyolojik ve kültürel açılardan karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu karmaşık yapı tarihen bölgede mevcut olmuştur. Böylesi yapıya sahip bölgenin güneyinde, çoğunluğu şimdiki Azerbaycan Cumhuriyeti’ne ait topraklarda tarihî Arrân ve Şirvân bölgeleri yerleşirdi.

Arrân bölgesi kuzeyde Kura nehri, güneyde ise Aras nehri arasındaki arazileri kapsamaktaydı. Burada, Tiflis, Nahcivan, Berde, Gence ve Şemkir, ayrıca, günümüzde mevcut olmayan Versân, Berdic, Berzenc ve Berzend gibi önemli şehirler vardı.

Şirvân bölgesi ise güneyde Kura nehrinden başlayarak kuzeyde Derbent’e kadar uzanan toprakları kuşatmaktaydı. Burada, Derbent’le birlikte, Bakü, Şemahi, Şeki ve Kebele gibi şehirler bulunmaktaydı. Bu şehirlerin bir kısmı İslâm fetihleri öncesi de var olmuş, bazıları ise bölgede uzun süre başkent rolünü üstlenmişti. İslâmiyet’ten sonra durum önemli derecede değişmiş, şehirlerin nüfusu ile birlikte, İslâm dünyasının genelinde gerçekleşen bir takım olumlu gelişmelere pararlel olarak bir İslâm diyarı sayılan bölgede de kültürel ve ilmî yönlerden gelişmeler kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucunda bölgede ilim merkezleri artmış, bu ilim merkezlerinde astronomi, coğrafya, tarih, edebiyat, dilbilim, mantık, felsefe, tasavvuf, fıkıh, tefsir, kelam ve hadis gibi değişik ilim alanlarında birçok âlim yetişmiştir. Bölgedeki muhaddisler ise sayı bakımından oldukça fazladır.