ÖNSÖZ

Geçmişten günümüze kültür yaşamın her alanını etkilediği gibi, hayatın tüm alanlarından da etkilenmekte ve değişmektedir. Çeşitlenen kültürlerle birlikte sağlık algısı, sağlığı koruma, sağlığı geliştirme, erken tanı ve hastalıklarla mücadele etme yolları da çeşitlenmektedir. Bu çeşitlilikler sağlık çalışanlarının bütüncül bir yaklaşımla bakım vermesini zorlaştırmakta kendi kültürüne farklı gelen kültürden olan bireylere sağlık hizmeti sunarken olumsuz deneyimler yaşamasına neden olabilmektedir. Sağlık çalışanlarının amacına uygun bir sağlık hizmeti için hizmet verdiği bireylerdeki çeşitlilikleri görmesi ve göz ardı etmemesi beklenmektedir. İşte tam da bu noktadan Türkiye’deki kültürel çeşitliliklerimiz ve sağlık çalışanlarının bu konuya yönelik farkındalık, duyarlılık ve yeterliliklerini geliştirmeye yönelik ulaşılabilen kapsamlı bir kaynağa ulaşılamamış böyle bir kitabın alana katkı sağlayacağı düşünülmüştür.

Kitabın içeriği literatür doğrultusunda, inanç ve etnik yapı gibi yaklaşımlardan uzak, sağlık çalışanlarına kültürel çeşitliliğe yönelik daha çok bir farkındalık uyandırmak amacıyla oluşturulmuştur. Kitapta Ahıska, Azeri, Alevi, Arap, Arnavut, Bulgaristan Muhaciri, Çepni, Çerkez, Ermeni, Gagavuz, Girit, Gürcü, Kürt, Manav, Pomak, Roman, Tatar, Terekeme, Türkmen, Süryani, Yezidilerin geleneksel sağlık ve hastalık uygulamalarının yanı sıra “Kültürel yapının evrensel değerleri” başlıklı özgün bir bölüm de dahil olmak üzere toplam 22 bölüm bulunmaktadır. Her bir bölüm içinde geleneksel sağlık ve hastalık uygulamalarının yanı sıra iletişim özellikleri, aile içindeki rol ve görevler gibi sağlık hizmetlerini etkileyecek özellikler yer almaktadır. Bölüm yazarları belirlenirken daha çok kendi kültürü, kendi kültürüne yakın ya da geçmişte akademik çalışmalar yaptığı bölümleri yazması istendi. Bölümler yazılırken bazı bölümlerle ilgili literatürün sağlık alanında oldukça sınırlı olduğu görüldü. Böyle durumlarda yazalar kültürden olan bireylerle derinlemesine ve odak grup görüşmeleri yaparak bu görüşmeleri bölüme aktardılar. Bir bölüm ise tamamen yazarın kişisel bakış açısı ve deneyimlerini içermektedir. Her bir bölümde kültüre yönelik vaka örneklerine de yer verilmiştir. Bazı bölümlerde kültüre yönelik fotoğraflara da yer verilmiştir. 

Yaklaşık üç yıl gibi bir zaman dilimine yayılan bu kitabın hazırlanma sürecinde yazarlardan olumlu geri bildirimler alındı. Yazarlar, kendi bölümlerini yazarken bazıları kendi kültürünü derinlemesine tanıma fırsatı bulduğunu ya da araştırdığı kültürden etkilendiğini, görüştüğü kaynak kişilerle dostluk geliştirdiğini, aynı konuyla ilgili yeni çalışmalar yapmak istediklerini bildirdiler. Henüz kitap yayınlanmadan oluşturulan ilk farkındalık ve duyarlılığın tüm okuyucularımızda oluşturulmasını, bu konularla ilgili sağlık alanında daha çok araştırmalar yapılmasını diliyor ve katkılarından dolayı tüm yazarlara teşekkür ediyorum. Yazarların yanı sıra kapakta kullanılan fotoğraflar için Dr. Öğretim üyesi Ayten ÇALIK'A teşekkür ediyorum.

Prof. Dr. Gülbu TANRIVERDİ