Bu Kitap Hakkında;

Türkiye’nin Test Usulü İlk Üniversite Sınavı adıyla yayımlanan bu çalışma; 1951-1953 yılları arasında beş dönem uygulanan İstanbul Üniversitesi fakültelerinin mevcut bölümlerine öğrenci seçme ve yerleştirme maksadıyla uygulanan ve kendi döneminde İstanbul Üniversitesi Tercih Yoklaması   adını taşıyan sınavı konu almaktadır.

İstanbul Üniversitesi Tercih Yoklaması pekçok açıdan eğitim tarihimizde ve Cumhuriyet döneminde ilk, öncül ve benzersiz bir uygulama niteliği taşımaktadır. Sınav, üniversite tarafından dönemin Başbakanı Adnan Menderes’e örnek ve başarılı bir çalışma olarak takdim edilmiştir. 20. Yüzyılın ikinci yarısında üniversite önünde yığılmaya başlayan ve her dönem artarak büyüyen lise mezunlarını yükseköğretime pratik, metodolojik, güvenilir ve standardize edilmiş yöntemlerle yerleştirme arayışlarının ihtiyaca dönüştüğü bir ortamda başarıyla uygulanmış olması bu sınavı önemli kılmaktadır.

Üniversitelere, zihinsel kabiliyetleri, akademik ve kültürel birikimleri ile en uygun adayı seçme öncelikleri de taşıyan sınava Türkiye’nin her tarafından öğrencilerin başvurduğu ve bu sınavla İstanbul Üniversite’sine yerleştirildikleri anlaşılmaktadır. Hangi illerden öğrencilerin katıldığı ilgili bölümde detaylı olarak açıklanmaktadır.

İstanbul Tercih Yoklaması, öncülü seçme ve yerleştirme sınavlarından farklı olarak test usulü kullanılarak hazırlanmıştır. Fakat, günümüzdeki beşten tek seçmeli test sınavlarından farklı olarak “doğru-yanlış, kısa cevap, boşluk doldurma, çoktan-çok seçmeli (birden fazla doğru cevaplı şık), çoktan-tek seçmeli, eşleştirme, sıralama, dönüştürme, problem çözme, görsel farkları bulma, kavram yerleştirme” teknikleri ile hazırlanmış soru tiplerinden oluşmaktadır.

Tercih Yoklaması sınavı iki ana gruptan oluşmaktadır. GRUP I, MANTIKİ TEFEKKÜR, TÜRKÇE, YABANCI DİL (Fransızca, Almanca, İngilizce) testlerinden oluşan bölümüdür. Bu bölümde Mantıki Tefekkür 100 soru, Türkçe 100 soru, Yabancı dil 100 soru olarak toplamda 300 soru yer almaktadır.

MANTIKİ TEFEKKÜR testinin 64 sorusunda; verilen içeriklerle adayın zihinsel, düşünsel ve mantıksal kabiliyetlerini ölçmeyi hedeflemektedir. Diğer 36 soru tamamı görsel kartlardan oluşan psikolojik test niteliğindedir. Sınav bu bölümünde zeka, yetenek ve kabiliyet yoklamalarından içermeler taşımaktadır.

Aday, MANTIKİ TEFEKKÜR testinden başarı göstermesi halinde yerleşmek istediği bölüme uygun ilgili disiplinlerin bir araya kümelendirilmesiyle oluşturulan alan sınavlarına girmeye hak kazanmaktadır. Hangi bölümlere hangi sınavlarla öğrenci alındığı Prof. Sadrettin Celal Antel’in kaleme aldığı ve kitabımızda yayımlanan Üniversite Tercih Yoklaması ve Neticeleri adlı makalede yer verilmiştir.

Grup II A; Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji testlerinden oluşmaktadır. Her bir testinde 100 soru bulunan Grup II A toplam 400 sorudan oluşmaktadır.

Grup II B; Edebiyat, Tarih, Coğrafya ve Felsefe testlerinden oluşmaktadır. Her bir testinde 100 soru bulunan Grup II B toplam 400 sorudan oluşmaktadır.

Herhangi bir bölüme yerleşmek isteyen aday önce 300 soruluk Grup I sınavına katılmak, ardından gitmek istediği bölüme özgü Grup II sınavlarından birini almak zorundadır. Bir bölüme yerleşebilmek için aday toplam 700 soruluk iki aşamalı bir sınav sürecinden geçmek başarı göstermek zorundadır.

Beş tercih döneminde başarı ile uygulanan sınavın ilgili disiplinlerin uzmanları tarafından Prof. Sadrettin Celal Antel’in öncülüğünde hazırlandığı anlaşılmaktadır. Prof. Antel’in Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren eğitime dair tüm mesleki yayınlarında dile getirdiği test usulü, olgunluk imtihanı, zeka, kabiliyet ve yetenek testleri; seçme ve yerleştirme sistemleri ile ilgili önerilerini bu çalışma ile uygulamaya geçirme imkanı bulduğu ve başarıyla uyguldağı anlaşılmaktadır. Sınavın beş dönemlik uygulamasına dair kaleme aldığı makalesi; bilgisayar vb. teknik gereçlerin olmadığı dönemde yapılan hazırlıkları, ölçme değerlendirme uygulamalarını gözler önüne sermektedir. Modern teknik gereçleri kullanmadan bir bilim insanının gösterebileceği araştırma-inceleme ve istatistik değerlendirme performansının uç noktalarını görebilme imkanı da sunmaktadır. Başarıyla uygulanan bu sınavın yerini teknik gereçlerle donatılmış Amerikan usulü çoktan tek seçmeli sınavlara bıraktığını söylemek mümkündür.

Prof. Sadrettin Celal Antel; Cumhuriyet dönemi eğitim tarihimizde akademik birikimi, üretimleri ve bilim insanı kimliği siyasi kimliğinin gölgesinde kalmış öncü ve ileri görüşlü bir isimdir. Bu nedenle çalışmamızın ana teması İstanbul Tercih Yoklaması olmakla birlikte, tercih yoklamasının fikren öncüsü ve mimarı olmasından ötürü Prof. Sadrettin Celal Antel’in özgeçmişine, eğitime dair ileri görüşlülüğünün takdir edilebilmesi için Maarif Şuralarındaki konuşmalarına genişçe yer verilmiştir. İstanbul Tercih Yoklaması’nı bizzat hazırlayan bilim insanın kaleminden detaylarını okuyabilmek de araştırmacılar için ayrı bir şanstır. Bu makalenin tamamı bu eser içinde yayımlanmıştır.

Bu kitap eğitim hizmetlerinin paydaşı olan akademisyen, öğretmen, öğrenci, veli herkese hitap etmekle birlikte özellikle ölçme-değerlendirme, rehberlik, YKS, LGS vd. yerleştirme sınavları ile ilgilinen tüm uzmanlara, eğitim-öğretim hizmetlerinde aktif göreve devam eden tüm öğretmenlere ve eğitim yöneticilerine hitap etmektedir. Zeka testleri, özel/üstün yetenekliler, ÖSYM hizmetleri ve Türk Eğitim Tarihine yönelik çalışan araştırmacılar için de özel önem taşıdığı değerlendirilmektedir.

Yararlı olması dileği ile…

 Erol KÖMÜR

İstanbul-2023