Szczakowa to dzielnica położonego w południowej Polsce średniej wielkości miasta Jaworzno. Dzisiaj to okolica raczej zapomniana, zniszczona i zmarginalizowana. Nie zawsze jednak tak było. Niegdyś Szczakowa była jednym z najprężniejszych wsi i miast zachodniej Galicji i Małopolski. W zamierzchłych czasach średniowiecza i okresu nowożytnego rozwijała się spokojnie, na uboczu głównych wydarzeń. Jednak to tutaj krzyżowały się interesy króla i biskupów krakowskich. Także tutaj na polecenie króla Poniatowskiego ulokowano pierwszą polską kopalnię węgla.
W czasach Rzeczpospolitej Krakowskiej i rządów austrio-węgierskiego cesarza Franciszka Józefa miejscowość była jednym z najważniejszych austriackich przystanków kolejowych na szlaku Kolei Północnej. Wchodząc w skład systemu Trójkąta Trzech Cesarzy łączącego trzy mocarstwa: Austrię, Niemcy i Rosję była jednym z najbardziej znaczących przejść granicznych w Europie. Wokół stacji kolejowej powstał prężny przemysł oraz rozrosło się miasteczko, które uzyskało prawa miejskie już w 1896 roku. Istniała tutaj najnowocześniejsza europejska cementownia, huta sody i szkła, stacjonowały oddziały wojskowe, intensywnie rozwijał się transport kolejowy. W II Rzeczpospolitej prędko rozrosło się miasto. Szczakowa została jednym z największych i najprężniejszych miast Zagłębia Krakowskiego. W trakcie II wojny światowej teren ten został wcielony do III Rzeszy, lecz aktywnie działała tutaj partyzantka. Po wojnie miasto nadal szybko się rozwijało. Niestety przemysł ciężki i górnictwo pobliskiego Jaworzna zdominowało kolejową miejscowość. Dlatego też w 1956 roku Szczakowa znika z kart historii z powodu jej włączenia do pobliskiego Jaworzna.
Szczakowa to nie tylko kolej i przemysł. To również lokalne społeczeństwo. Przez setki lat mieszkający obok siebie Polacy, Niemcy, Żydzi, Rosjanie. To również nowa prężna inteligencja, pełni etosu robotnicy, czy otwarci na świat przybysze z odległych krajów. Pomimo krótkiej historii swojej sławy miasteczko stało się zalążkiem rozwoju lokalnych elit. Licznie funkcjonujące inicjatywy kulturalne, sportowe, wojskowe, czy patriotyczne świadczyły o silnym rozwoju lokalnej społeczności. Po wielu latach sytuacja się zmieniła, zapomniano o przeszłości. Czy jednak nie nadszedł czas, aby przypomnieć o latach świetności Szczakowej?
Szczakowa is a district of southern Poland, medium-sized town of Jaworzno. Today this area is rather forgotten, devastated and marginalized. This was not always the case. Once Szczakowa was one of the most resilient villages and towns in Western Galicia and Malopolska. In the Middle Ages and the modern period, it developed quietly, on the sidelines of major events. However, it was here that the interests of the king and the Bishops of Cracow crossed. Here, at the command of King Poniatowski, the first Polish coal mine was located.
In the days of the Free City of Krakow and the reign of the Austro-Hungarian Emperor Franz Josef, the town was one of the most important Austrian railway stations on the Northern Railroad. It was a part of the Three Emperors’ Corner separating the three Powers: Austria, Germany and Russia. It was one of the most significant border crossings in Europe. Around the railway station it created a vibrant industry and the town grew, which received municipal rights in 1896. Here the most modern European cement mill, soda and glassworks were located, military units were stationed, railway transport intensively developed. In the Second Polish Republic the city grew rapidly. Szczakowa has become one of the largest and most dynamic cities of the Cracow Basin. During World War II, the area was incorporated into the Third Reich, but the guerrilla was active here. After the war, the city continued to grow rapidly. Unfortunately, the heavy industry and mining of nearby Jaworzno dominated the railway’s town. Therefore, in 1956 Szczakowa disappears from the history cards due to its inclusion in the nearby Jaworzno.
Szczakowa is not only a railway and industry. It is also a local society, for hundreds of years living side-by-side Poles, Germans, Jews, and Russians. It is also a new buoyant intelligence, fully ethos workers, whether open-minded newcomers from distant countries. Despite its brief history of power, the town has become the stirring of the development of local elites. Large-scale cultural, sports, military and patriotic initiatives have demonstrated the strong growth of the local community. After many years, the situation has changed, forgotten past. Nevertheless, is not it time to recall the years of glory of Szczakowa?
